VRIEZENVEEN – De kadastergegevens van huizen en andere gebouwen die tussen 1816 en 1988 in de gemeente Vriezenveen stonden, zijn sinds deze maand te vinden op de website www.vriezenveners.nl. Na 4 jaar onderzoek zijn ruim 5.000 huizen, kerken, winkels, molens, sportkantines en andere gebouwen door amateurhistoricus André Idzinga in kaart gebracht. Op de website zijn per adres alle gebouwen die er stonden terug te vinden. Hiervoor werden 20.000 kaarten bekeken en ruim 18.000 pagina’s met gegevens over de gebouwen uit het kadaster verwerkt in een overzichtsbestand.

In Vriezenveen gingen de eerste landmeters al in 1816 op pad. Alle huizen en percelen werden ingemeten en op kaarten ingetekend. Officieel werd het kadaster pas in 1832 ingevoerd. In het onderzoek van de kadaster gegevens kwamen drie grote gebeurtenissen naar boven die veel wijzigingen van grond en gebouwen tot gevolg hadden. Dit waren de Grote Brand in 1905, de toebedeling van het grondgebied van Hardenberg naar Westerhaar in 1937 en de grote ruilverkaveling vanaf 1954.

De Grote Brand in 1905 vernietigde veel gebouwen in Vriezenveen. Dit leverde veel werk op voor de landmeters. In de periode tot 1911 zijn er veel nieuwe metingen gedaan, nadat het gemeentehuis, twee kerken en ruim 200 huizen met bijgebouwen herbouwd waren. Er zijn na de brand zelfs overzichtskaarten gemaakt van de situatie van vóór de brand, wat veel informatie van vroeger oplevert.

In 1937 werd het grondgebied van Westerhaar flink uitgebreid. Na een langdurige twist met de gemeente Hardenberg kwam het gebied rondom de huidige rotonde en de Vinkenweg in Vriezenveens bezit. Opmerkelijk genoeg woonden volgens het bevolkingsregister de bewoners van het gebied voor die tijd al in Vriezenveen en betaalden zij daar hun belastingen, maar werd de grondbelasting aan Hardenberg betaald.

Een andere grote gebeurtenis was de ruilverkaveling die startte na de Tweede Wereldoorlog. Huizen zijn afgebroken, elders nieuw gebouwd en kavels uitgewisseld en vergroot. Tussen 1967 en 1971 zijn er veel nieuwe metingen beschikbaar gekomen die allemaal zijn verwerkt op de website.

Het onderzoek leverde ook leuke wetenswaardigheden bij adressen op. Zo was er in 1872 al een kegelbaan aan het Westeinde 19. En was er ooit een badhuis bij de fabriek van Jansen & Tilanus, producent van wollen ondergoed. Een muziektent stond aan het Oosteinde 16 bij Franciscus Johannes Bramer en een tennishokje aan het Westeinde 151 bij de Firma De Lange en Jonker. Langs de Sibculoseweg was vroeger een fietscrossbaan te vinden.

Het onderzoek was niet altijd eenvoudig. In het gebied van Westerhaar, De Pollen en Bruinehaar stonden meerdere veenhutten en keten. Deze bouwwerken werden niet altijd nauwkeurig door de landmeters op de meetkaarten ingetekend en konden daarom vaak niet gelokaliseerd worden. Met een aanvullend onderzoek uit het bevolkingsregister moeten deze locaties alsnog gevonden worden. Dit geldt ook voor de tijdelijke woningen die verschenen tijdens de woningnood in de jaren rond 1950.

Inwoners van de voormalige gemeente Vriezenveen worden uitgenodigd om een kijkje te nemen op www.vriezenveners.nl om te kijken wat er op hun adres vroeger gestaan heeft. In het vervolg op dit onderzoek worden de huisnummers in de periode vanaf 1800 aan de gegevens toegevoegd. Hiermee komt er een verbinding tussen de bewoners uit het bevolkingsregister en de eigenaren uit het kadaster.